Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezinde Nöroloji Uzmanı Hamit TOPRAK tarafından hazırlanmıştır.
DELİRYUM
Çeşitli fizyopatolojik etkenler sonucu beyni kısa sürede ve yaygın olarak etkileyen bilinç ve davranış bozukluğu ile karakterize organik beyin sendromu.
Tanısı esasen klinik tabloya dayanır ve bu durumda acil müdahale gerektirir. Genellikle geri dönüşlü olsa da tedavi edilmediği sürece sekel bırakma ihtimali vardır.
65 yaş üstü erkekler ve alkolizm, kronik ağrı, terminal dönem hastalar, akciğer, karaciğer, kalp, beyin geriatrik hastalığı olan hastalarda daha fazla görülmektedir.
Tetikleyici faktörler:
- İlaçlar
- Hipoksi
- Dehidratasyon
- Şok
- Cerrahi, kırıklar
- İnfeksiyon
- Akut Nörolojik hastalıklar (inme, beyin kanaması, ensefalit, epilepsi)
- Metabolik faktörler
- Beslenme bozukluğu
- Uyku bozukluğu
- Üriner retansiyon
- Kontrol edilemeyen ağrı
- Yoğun bakımda takip gerekliliği
- Fiziksel kısıtlanma
- Duyu kaybı (işitme, görme)
- Yatağa bağımlılık, hareket kısıtlılığı
- Stres
Patogenez:
Antikolinerjik ve dopaminerjik ajanların ve hipoglisemi, iskem, hiperkalsemi, travma ve cerrahi ile oluşan sistemik inflamasyon gibi tabloların nörotransmitter salınımı üzerine etkisi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Klinik:
Deliryum tablosunun iki önemli özelliği vardır, ani başlangıç ve dalgalı seyir.
Klinik alt tipler;
Hiperaktif tip: Sanrı, halüsinasyon, ajitasyon,yönelim bozukluğu ön plandadır. prognozları daha iyidir.
Hipoaktif tip: Depresif, katatonik belirtiler, letarji ve uyanıklık düzeyinde azalma belirgindir.
Karışık tip: Her iki tipin de özelliklerini taşır. Tüm olguların yaklaşık yarısını oluşturur.
Karışık tip: Her iki tipin de özelliklerini taşır. Tüm olguların yaklaşık yarısını oluşturur.
TEDAVİ:
Koruyucu önlemler
Belirlenen risk faktörlerinin minimalize edilmesi/ortadan kaldırılması
Yüksek riskli ilaçlardan kaçınmak
Enfeksiyonların tedavisi
Dehidratasyon/elektrolit imbalanslarının önlenmesi
Ağrı kontrolünün sağlanması
Gerekli hallerde Oksijen desteği verilmesi
Duysal yardımcıların uygun şekilde kullanılması
Oda sessizliği, uygun ışık, tekli emirler, gürültü azaltma stratejileri
Hasta ile basit, açık ve net iletişim kurulmalı
Girişimler öncesi hasta bilgilendirilmeli
Uygun şekilde beslenme desteği sağlamak
Gözlem altında mobilitesini arttırmak
Aşinalığı arttırma stratejileri, aile/arkadaşlarını yatak başında kalmaya teşvik
Girişimsel işlemleri minimize etmek
Farmakolojik tedavi
Tipik ve atipik nöroleptiklerin uygun doz ve aralıklarla kişiye göre kullanması
