Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezinde Nöroloji Uzmanı Hamit TOPRAK tarafından hazırlanmıştır.
YAŞLILIKTAKİ ALINMASI GEREKEN ENERJİ VE BESİN ÖGELERİ MİKTARLARI
1.ENERJİ: Yaşlılıkta enerji gereksinimi, yetişkinlik dönemine göre azalır. Ancak hastalıklar, sakatlanma ve kırıklar gibi bazı özel durumlarda enerji ihtiyacı artabilir. Enerji ihtiyacının arttığı bu gibi durumlarda ise yetersiz beslenilmesi kronik beslenme yetersizliği denilen duruma neden olur.
en az 1200 kalori/gün
2.PROTEİN: Günlük alınan enerjinin yaklaşık % 15’iproteinlerden karşılanmalıdır. Enfeksiyon, ameliyat, yaralanma ve kırık gibi sağlık problemleri protein gereksinimini artırır. Ayrıca yaşla birlikte azalan bağışıklık sistemi fonksiyonları da göz önüne alındığında, kronik böbrek hastalığı gibi protein alımının kısıtlanması gereken durumlarda günlük alınması gereken protein miktarı hastalığın durumuna göre belirlenmelidir.
3.KARBONHİDRAT: Günlük alınan enerjinin yaklaşık % 60’ı karbonhidratlardan karşılanmalıdır. Karbonhidratlar yetersiz alındığında proteinler enerji kaynağı olarak kullanılacağı için günlük karbonhidrat gereksiniminin eksiksiz olarak karşılanması önemlidir. Ancak gereksinimden fazla alınan karbonhidrat, yağa çevrilerek kilo fazlalığına neden olur.
Karbonhidrat gereksinimi tahıllar, kepeği ayrılmamış tahıl unları, sebze ve meyvelerden karşılanmalıdır.
4.YAĞLAR: Günlük alınan enerjinin % 25’i yağlardan sağlanmalıdır. Balıkta bulunan omega3 yağı hariç hayvansal besinlerde bulunan yağlar insan vücudunda üretilebilirken, bitkisel besinlerde bulunan yağlar üretilemez ve vücuttaki fonksiyonları nedeniyle de mutlaka besinlerle yeterli miktarlarda alınmaları gerekir.
5.OMEGA 3 YAĞLARI: Kan yağlarını ve damarlarda plak birikimini azaltarak kalp ve damar sağlığını korur. Ayrıca kanın pıhtılaşmasını önler ve eklemlerdeki iltihaplanmaları engeller. Ayrıca omega 3 yağları bağışıklık sistemini güçlendirir.
Kaynakları: Balık ve deniz ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler özellikle semizotu, fındık, ceviz , keten, tohumu yağı…
6.VİTAMİNLER VE MİNERALLER: Vitamin ve mineral yetersizliği akut ve kronik hastalıkların seyrini etkiler. D vitamini dışındaki vitamin ve mineral gereksinimi, iyi planlanmış bir diyetle besinlerden sağlanabilir. Bazı vitamin ve minerallerin gereksinimden fazla alınması toksik etki yapabileceği için vitamin ve mineral destekleri (diyete ek olarak tablet, şurup vb. şekillerde alınanlar), diyetisyen ve doktor önerisi ile alınmalı, zorunluluk olmadıkça gereksinim besinlerden sağlanmalıdır.
7.SU: Vücuttan her gün yaklaşık 2.5 litre su atılır. Her gün vücuttan atılan bu suyun geri alınması gerekir. Sıcak havalarda ve fazla fiziksel aktivite yapıldığında, fazla proteinli ve fazla tuzlu besinler tüketildiğinde, ateşli hastalıklarda, ishalde vücuttan su kaybı artar. Bu durumlarda tüketilen su ve sıvı miktarlarının artırılması gerekir. Yaşlılık döneminde günde en az 8-10 bardak su tüketilir.
POSA: Bitkisel besinlerin vücutta sindirilemeyen bölümleridir.
Yaşlılıktaki önemi : Bağırsak hareketlerini artırarak kabızlığı önler, kan şekerini düzenleyerek şeker hastalığından korur, kan kolesterolünü düşürerek kalp-damar hastalıklarını önler, şişmanlığı önler, bağırsak kanserinden korur.
Günlük 25-30 gram posa tüketimi yeterlidir. Sebze ve meyve tüketiminin artırılması, kuru baklagil ve kepekli tahıl ürünlerinin tüketimi (yulaf, çavdar, bulgur, kepekli ekmek) ile bu miktar sağlanabilir.
