Geriatri Yaşlı Bakım Merkezinde görevli Fzt. Faruk ÇELEBİ tarafından Doç. Dr. Abdullah CİNDAŞ’ın katkıları ile hazırlanmıştır.
GERİATRİDE FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON (FTR)
Geriatride FTR temel amaç yaşa bağlı gerilemekte olduğu kas ve iskelet sistemi kapasitelerini ve günlük yaşam aktivitelerini üst düzeye çıkarmaktır. İleri yaş kas kuvveti ve kas kitlesindeki azalma ile ilişkilidir. Bu değişiklikler hareket kısıtlılığına neden olur. Yaşlılarda sağlığı korumak ve aktif yaşam tarzını sağlamak için fiziksel aktivite ve egzersizin rolü gittikçe daha büyük önem kazanmaktadır. Egzersizin vücuttaki yaşla ilişkili değişiklikleri engellemede etkili olduğu vücut kompozisyonunu geliştirdiğini, kas kuvvetini, düşmeleri, diabet ve koroner arter hastalığı riskini, eklem ağrısını ve depresyonu azalttığını, yaşam kalitesini artırdığını ve yaşam süresini uzattığını göstermektedir.
Yaşlılarda pozitif etkiler elde etmek için rehabilitasyon tedavisi kişinin kalp-damar ve kas-iskelet durumuna özel olmalıdır. Aerobik ve dirençli egzersizler kanıtlanmış yaraları olan, düşük maliyetli ve düşük riskli aktivitelerdir. Yürüme ve koşma gibi aerobik egzersizler, germe, dirençli egzersizler, uygun şiddet ve sürede ve ısınma ve soğuma egzersizleri ile beraber yapılırsa yaşlılarda, sağlığa pozitif katkıları vardır.
GERİATRİDE EGZERSİZ
Elde edilen bulgular, fiziksel aktivite artışı ve düzenli bir egzersiz programının, yaşlanmanın getirdiği ters etkileri ve fonksiyonel kapasite kaybını azalttığını göstermektedir. Egzersiz kas kuvveti ve kitlesini artırır, dengeyi sağlayıp düşmeleri azaltır, depresyonu ve semptomlarını, eklem ağrısını, şeker hastalığı ve kalp-damar hastalığı riskini azaltır, dolayısıyla yaşam kalitesini ve süresini artırır.
DENGE REHABİLİTASYON
Yaşlılarda yaralanma nedenleri arasında düşmeler ilk sırada yer almaktadır. Kas güçsüzlüğü ve sonucunda denge ve yürüme bozukluğu, yaşlılarda düşmenin en önemli risk faktörleridir Yapılan araştırmalara göre egzersiz yapan yaşlılarda düşme riski anlamlı ölçüde azalmıştır. Alt ekstremiteye yönelik kuvvetlendirme, yürüme ve postural kontrol egzersizlerinden oluşan bir protokolün, tek başına postural kontrol egzersizlerine göre dengeyi sağlamada daha etkili olduğu gösterilmiştir.
NÖROLOJİK REHABİLİTASYON
Özellikle inme(felç) geçiren hastalarda rehabilitasyon programıyla hastanın uzun süreli ve bağımsız bir yaşam sürmesi hedeflenir. Rehabilitasyonu programının ilkesi ve amacı kaybolmuş motor işlevi yeniden kazandırmak, duysal ve algılama bozukluğunu düzeltmek, eklem kontraktürlerini önlemek, deformiteleri tedavi etmek ve mobilizasyonu yeniden kazandırmaktır.
ORTOPEDİK REHABİLİTASYON
Fizik tedavi ve rehabilitasyon ortopedik rahatsızlıkların tedavisinde ameliyat öncesi ve sonrası aşamalarda uygulanır. (Eklem protezleri, implant, kırık vb)
BİLİŞSEL VE PSİKOLOJİK DESTEK
Bir hastalık olmadığı durumlarda bile, kişiden kişiye varyasyon göstermesine rağmen, direk yaşlanma etkisi olarak, yaşlılarda bilişsel fonksiyonlar ve hafızada az da olsa kayıp vardır. Yaşlılarda depresyon ve depresif semptomlar da yaygındır. Egzersiz ve fiziksel aktivite Artışının anksiyeteyi hatta depresyon gelişimi riskini azalttığı bildirilmiştir.
ELEKTRİK STİMÜLASYONU
Kas, sinir ve eklem ağrılarını azaltmak sinir uyarıcı etki sağlamak zayıf kası güçlendirmek, kas spazmını çözmek ve ödemi azaltma tedavilerinde kullanılmaktadır.
SOĞUK- SICAK UYGULAMA
Sıcak uygulama; Kan akımını ve sinir iletim hızını arttırmak tendon ve kollajen doku esnekliğini desteklemek.
Soğuk uygulama; Dokudaki ödemi ve ağrıyı azaltma ve kas tonusunu azaltır spazmı çözer.
ORTEZ
Vücudu destekleme ve düzeltmek hareketini engellemek ve fonksiyonel hareket sağlamak amacıyla kullanılan cihazlardır.
KLİNİK MASAJ
Dokulara yüksek ve düşük tempo ile derin bası uygulayarak yapılan manuel tedavi yöntemidir. (FİBROMİYALJİ, CERRAHİ SONRASI, AMPUTASYON VB)
