Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezinde Başhemşire Mine SİNEM tarafından hazırlanmıştır.
TRAKEOSTOMİ BAKIMI VE ASPİRASYON
Trakeotomi, solunum yetmezliği nedeniyle nefes almayı kolaylaştırmak için gırtlakta ya da nefes borusunda bir delik(trakeostomi) açılması ve içine bir boru(kanül) yerleştirilmesi işlemidir.
Trakeostomi bakımının bilinçli yapılması ve bölge hijyeninin korunması hasta sağlığı açısından son derece önemlidir. Trakeostomi açılan bölge açık yara olduğundan temiz tutulmalı, kızarıklık, akıntı, koku varlığı gibi etkenler değerlendirilmeli, gerekirse antiseptik solüsyonlar ve gazlı bez yardımıyla temizlenmelidir. Trakeostomi kanülü boyun bağı, gazlı bez ya da Trakeostomi bandı ile boyuna sabitlenmelidir. Kanülün balonu (cuff) şişmesi ile solunum cihazının verdiği hava ağız ve burundan kaçmadan direk akciğerlere gitmelidir. Balon ayrıca yutma fonksiyonu olmayan hastada tükrük ve ağız içi salgıların akciğere kaçarak enfeksiyona yol açmasını engeller. Bu nedenle her gün baloncuğun şişkinliği kontrol edilmelidir.
Hastanın akciğerinde biriken balgamları temizlemek için aspiratör denilen özel bir vakum cihazı kullanılır, kanülün iç çapının yarısından daha ince sonda yardımı ile içinden ilerletilerek bronşlar ve akciğerler temizlenir. Bu işlem steril şartlarda olmalı ve en fazla 15 saniye sürmelidir. Hastanın balgam yoğunluğuna göre günde ortalama 4-8 kez balgamın temizlenmesine özen gösterilmelidir.
Trakeostomili hastaya oksijen vermek için t-tüp (easy breath) isimli parça kullanılır,. Bu parça ile hasta nemlendirilmiş oksijen desteği altında solur. Ortalama her gün temizlenir. Trakeostomi kanülünün ucuna ayrıca bir uzatma parçası bağlanır ve balgam ile kirlendiğinde hemen değiştirilmesi önerilir.
Solunum makinesi ile verilen hava nemli olmayacağından uzatma parçasının arkasına nem tutucu filtre konmalı ve kirlenirse hemen kirlenmez ise gün aşırı değiştirilmelidir. Solunum cihazını mikroplardan korumak için cihazla solunum devresi arasına antibakteriyel filtre yerleştirlip gün aşırı değiştirilmelidir. Trakeostomi kanülünü solunum cihazına bağlayan plastik hortumlar (ventilatör devresi) ise kirlenmedikleri sürece ayda bir kez değişmelidir. Kanül değişimi için ayda bir kez hastaneye başvurulması ve doktorlar tarafından değiştirilmesi önerilir. İç kanülü olan trakeostomi kanülleri ise 3 ayda bir değiştirilmelidir. İç kanül her gün çıkarılarak su ve sabunla temizlenip tekrar takılmalıdır. Solunum Cihazı bakımlarının üretici firmanın direktifleri doğrultusunda yapılması cihazın doğru kullanımı ve hasta sağlığı açısından çok önemlidir.
KANÜLÜN TEMİZLİĞİ VE PANSUMANI
Kanülün tıkalı olup olmadığı kontrol edilerek başlanan aspirasyon işlemi (aspirasyon sondasının rahat ilerleyip ilerlememesi bunun göstergesidir), tıkaç olduğu durumda kanül cuff’ının enjektörle havası çekilerek çıkarılması, dezenfektan bir solüsyon yardımıyla yıkanması ve su ile durulanarak temizlenmesi şeklinde devam eder.
Sonrasında kanül alanı batikonla temizlenir, kanül yerleştirilir ve cuff’ı şişirilir. Kanülle cilt arasına steril bir spanç konulması, ciltteki tahrişin önlenmesi için önemli olmakla birlikte son olarak kanül bağları kullanılarak tespit edilir.
Kanül çevresinin antiseptik solusyonla temizlenmesi
Kanülle cilt arasına steril bir spanç konularak plastik kısmın ciltteki tahrişini önlemesi ve son olarak kanul bağları kullanılarak tespit edilmesi
