Bakım hizmetinin kalitesi, yaşlının yaşam kalitesini arttırır. Toplumsal yaşamın tehdidi altında savunmasız kalan yaşlıların korunması, kollanması, bakılması ve desteklenmesi gereğinden hareketle geliştirilen “toplum temelli bakım” ve “yerinde yaşlanma” kavramlarının ortak yönü (kısaca); yaşlının çevresiyle ilişkisini güçlendirerek yaşamını alıştığı ortamda sürdürebilmesi için gereksinimlerini karşılayarak toplumsal yaşama dâhil olması için çaba harcamak ve tıbbi bakımını desteklemek olduğu söylenebilir.
Tüm dünyada yaşlı bakımının toplum olanaklarıyla desteklenmesi amaçlı hizmetlerin sınırları çok geniş olup, her ülkede değişik şekilde çeşitlendirilmiş olsa da; en yaygın olanı evsel bakımdır.
Evsel Bakım: Yaşlının Aile İçinde Bakım Biçimi
Yaşamını evde tek başına, yakınlarıyla ya da bakıcısıyla sürdüren yaşlının bakım kalitesini;
• kişilik özellikleri,
• durumunu kabullenme düzeyi,
• evin fiziki koşulları,
• ailesinin yaşlıyı ve durumunu kabullenme düzeyi,
• yaşlı ve ailesinin sosyo-ekonomik durumu ile entelektüel düzeyi,
• yaşlıya gerektiğinde refakat edilme durumu,
• yaşlının olumsuz duyguları (terk edilme, ümitsizlik, yalnızlık, sevgisizlik vb.)
• depresyon durumu, intihar eğilimi, ölüm kaygı düzeyi,
• stresle baş etme durumu etkilemektedir.
Yaşlının sadece kişisel bakım hizmetleri (banyo yaptırılması, tuvalet ihtiyacını gidermesi ve temizliğine yardım edilmesi, burun – kulak – diş (protez de) – el- yüz – ayak temizliğinin yapılması, tırnak kesilmesi, saç taranması, sakal tıraşı yapılması, istenmeyen tüylerin temizliği, giysilerini değiştirilmesi, odasının temizlik ve düzeninin sağlanması, yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi) bile, en az bir kişi gerektirdiğinden yaşlıyı sürekli izleyip destekleyen, zamanını yöneten, tüm gereksinimlerini ve güvenliğini sağlayan kişi –hele bir de ev ve ailenin de tüm sorumluluğunu taşıyorsa- bu yükün altında ezil(ebil)diğinden, yaşlı, yaşlıya bakım veren(ler)in ve ailesinin çok yönlü desteklenmesi önem kazanmaktadır.
Bakım gereksinimi olan yaşlıya “kendi (alıştığı, hakim olduğu, kendini güvende ve özgür hissettiği, anılarının olduğu) evinde yaşamını bağımsız olarak sürdürebilmesi ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla farklı meslek elemanlarından (Doktor, Hemşire, Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Fizyoterapist, Diyetisyen, Bakım Elemanı ve diğer görevliler) oluşan bir ekibin sürekli / süreli olarak, kapsamlı ve organize şekilde koruyucu, önleyici, tedavi edici hizmet (psiko-sosyal , fizyolojik – tıbbi destek, sosyal hizmet) sunulması” olarak tanımlanan “evsel bakım” hizmetleri, sağlık ve sosyal hizmet kuruluşlarında gündüzlü ya da evinde yaşayanlara ev içi-dışında verilir.
Tüm dünyada yaşlılara yönelik en yaygın hizmet türü olan ve dışarıdan profesyonellerle desteklenen evsel bakım hizmetleri genellikle;
• Yardım (Bakım Elemanı =Temizlik, yemek yapımı, çamaşır, ütü, alışveriş, fatura takibi, sosyal- psikolojik destek vb)
• Takip (Hemşire = Bakım- tırnak kesimi, traş, banyo- beslenme vb.)
• Sağlık hizmeti (Profesyonel sağlık ve yardımcı sağlık personeli= Tıbbi bakım, hemşirelik, fizyoterapi hizmetleri, hastalandığında izlenmesi)
• Süreli bakım (Hemşire/ bakım eleman = Geçici süreyle 24 saatlik bakım)
• Yemek servisi (Eve günde üç öğün sıcak yemek götürülmesi.)
• Telefonla yardım (Evden, özel telefon hattı aracılığıyla Tele-Yardım Merkezinden acil durumlarda yardım istenmesi. Aileye ulaşma, eve doktor, ambulans itfaiye, yönlendirilmesi)
• Ev bakım-onarım hizmeti (Küçük onarım işleri ve bakım hizmeti) vb. şeklinde çeşitlendirilmiştir.
Yaşlının kendi evinde bağımsız yaşam sürdürebilmesi için ev dışından psiko-sosyal, fizyolojik – tıbbi destek, sosyal hizmet ve diğer hizmetleri alması, bakım verenler ile aile üyelerinin profesyonellerce eğitilmesi gerekir.
Kurumsal Bakım: Yaşlının Ailesi Dışında Bakım Biçimi
Dünya genelinde ağır somatik ve psişik sorunları olan yaşlılara rehabilitasyon ve tıbbi refakat olanağı bulunan sağlık kuruluşu özelliği taşıyan Alzheimer, geriatrik ve yaşlı bakımevlerinde, sosyal ve psikolojik açıdan yalnızlık ve güvenlik gereksinimi duyduğundan tek başına yaşam sürdüremeyen, sürekli bakıma gereksinim duyan yaşlılara da huzurevlerinde hizmet verilmektedir.
Kurumsal bakım hizmeti alan yaşlı;
• Yıllarını geçirdiği, kendini güvende ve özgür hissettiği,
• Alıştığı, hâkim olduğu, anılarıyla yaşadığı evinden, sevdiklerinden uzaklaştığı,
• Çevre denetimini –göreli- yitirdiği huzurevindeki konumunu kabullenemediğinden uyum sorunları yaşadığı,
• Statü kaybına uğradığını düşündüğü,
• Ailesinin sevgi ve ilgisinden, bedensel temaslarından yoksun kaldığı,
• Öz güveninin azalması dâhil psikolojik sorunlar ve sosyal yoksunluklar yaşadığı,
• Vardiya sistemiyle çalışan görevlilerle düzenli ilişki geliştirmekte zorlandığı,
• Gereksinimleri fark edilmediği, sorunları çözümlenmediği,
• Hizmet aksadığında mutsuz olduğu,
• Ailesi, yakınları ya da toplumun istismar / ihmal ettiği yaşlılarla aynı bina içinde bakılmaktan rahatsız olduğu için sorunlar yaşar ve bazı davranış bozuklukları gösterir.
Yatılı kurumsal bakımı tercih eden yaşlı ya da yakınları karar verme sürecinde uygun bir huzurevi ararken;
• Resmi kuruluş onaylı olması,
• Bina fiziksel konumunun amaca uygunluğu,
• Sağlık kurumlarına yakınlığı,
• Yaşlı odası donanımının amaca uygunluğu,
• Personelin nitelik ve niceliği,
• Yaşlılara gösterilen özenin fark edilebilirliği,
• Süresiz tıbbi bakım ve gözetim olanağı,
• uygun hijyen koşulları,
• Gürültüsüz bir ortam olması,
• Gece nöbetçi sağlık elemanı bulunması,
• Banyo, kapı, pencere ve bahçenin güvenli olması,
• Tefrişte toz, kir tutmayan ve kolay temizlenen mefruşata yer verilmesi,
• Fiziksel destek araçları bulunması,
• Aylık aktivite programları olması,
• Yemek listelerinin diyetisyen tarafından hazırlanması,
• Doktor, ambulans ve hastane bağlantısı olması,
• Tıbbi donanım (oksijen tüpü, aspiratör, havalı yatak vb.) bulunması,
• Bahçe ve uğraşı odaları olması,
• Islak zeminlerde ve koridorlarda tutamak bulunmasına dikkat etmelidir.
Bu çerçevede Ankara Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezi’miz hem kendini evinde gibi hissetmek isteyen yaşlılarımız hem de sürekli ve profesyonel bakıma ihtiyacı olan hastalarımıza yönelik Ankara’da birçok yaşlı, Alzheimer, geriatrik bakımevleri arasında önemli bir yer tutarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Hastalıkların sadece bedensel ya da psikolojik gibi tek bir nedenden değil bedensel, psikolojik, sosyal birçok sebepten ve bunların etkileşimlerinin birey üzerinde yarattığı etkilerden kaynaklandığının bilincinde profesyonel bir hizmet sunmaktadır. Bu farkındalık bakım ve tedavi merkezimizde Alzheimer, demans, sürekli bakım hastaları ya da yaşlılarına aynı anda kucak açmayı ve hepsinin kendine özgü ihtiyaçlarını karşılamayı mümkün kılmaktadır.
Genel olarak dünya profiline bakıldığında yaş ortalamasının yükselmesi, yaşa bağlı demansın çoğu yaşlıda görülmesi, birçok sebepten yaşlının ev bakımında ihtiyaçlarının karşılanamaması sebeplerini gözeterek Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezimiz bir klinik olarak tıbbi-psiko-sosyal anlamda sistematik ve profesyonel bir şekilde çalışmakta aynı zamanda hastalarının sevgi, saygı, kişisel ve genel bütün ihtiyaçlarını gözeterek ev sıcaklığı ve huzurunu yaşatmaktadır.
