Geriatri Yaşlı Bakım ve Tedavi Merkezinde fizyoterapist Faruk ÇELEBİ tarafından hazırlanmıştır.
Yatağa bağımlı hastanın ihtiyaçlarını tespit etmek, bu doğrultuda yapılacak uygulamaları planlamak, hasta bireyin yaşam kalitesini yükseltmek ve olabilecek komplikasyonları en aza indirmek gerekir.
Yatağa bağımlı hastayı, bilinci açık ya da bilinci kapalı (bilinç; kişinin, tam uyanık, kendisinin ve çevresinden gelen uyarıların farkında olması hali) hasta olarak ayırabiliriz. Her iki durumda bazı farklılıklar göstermekle birlikte, günlük yaşam aktiviteleri doğru planlanmalı ve uygulanmalıdır. Yatağa bağımlı hasta bireyler kısmi aktif hareket kabiliyetine sahiptir yada hareket kabiliyetini kaybetmiş bilinci kapalı nonaktif bireylerdir.
Tekerlekli sandalyeye bağımlı ya da felç geçiren yaşlılar için, çok sayıda egzersiz programı bulunmaktadır. Fiziksel kapasitesini önemli ölçüde yitirmiş bu bireylerin bir fizyoterapistle çalışması gerekir. Fizyoterapist bireyin fiziksel durumunu değerlendirip aktif veya pasif egzersiz planını hazırlar ve uygular.
Aktif ve Pasif egzersizlerin temel amacı, eklemin normal hareketini sağlayarak kontraktürleri önlemektir. Bu egzersizler, genellikle kaslar paralizi(felç) ya da çok zayıf olduğunda kullanılmaktadır. Pasif egzersizleri, fizyoterapist uygular veya bazı hareketler bizzat hasta tarafında uygulanabilir. Pasif egzersizler bir başka deyişle hareketsiz kalmanın getireceği sorunları ortadan kaldırmak için yapılır. Hareket yapılırken mutlaka ağrı sınırı içerisinde çalışılmalı, kesik kesik hareketler yerine devamlı sabit hızda bir hareket verilmelidir. EHA (Eklem Hareket Açıklığı) Egzersizleri Sağlıklı kişilerde normal EHA günlük aktivitelerle korunur. Patolojik olarak EHA’yı azaltan faktörler varlığında EHA’nın korunmasına yönelik egzersizlerin uygulanması gereklidir. Bağ dokusu değişikliklerinin oluşmaması için eklemin hareket açıklığı boyunca günde 5-10 defa yavaş ve kontrollü bir şekilde hareket ettirilmesi yeterlidir, hastanın durumuna ve tedaviye yanıtına göre tekrar sayıları değişebilir. Hastanın kas kuvvetine, paralizi olup olmamasına ve tedaviye uygun olmayan durumlara göre EHA egzersizleri aktif, pasif veya aktif yardımlı olarak yapılabilir.
Pasif EHA egzersizleri hasta vücut segmentlerini hareket ettiremeyecek durumda ise ya da hastanın hareket ettirmesi istenmiyorsa uygulanır.
Amaç;
Eklem ve yumuşak doku hareketliliğini sağlamak,
Kasın istirahatteki uzunluğunun korunmasını sağlar, eklem ve kas kitlenmesini( kontraktür) engellemek,
Kasın mekanik elastisitesini korumak,
Kan dolaşımını artırır ve Dekübit yarası oluşmasını engeller.
Proprioseptif (kendi hareketlerimiz ve vücut pozisyonumuz ile ilgili verileri beynimize ileten duyu sistemi) duyuyu artırır.
EHA sınırlarını saptamak, eklem stabilitesi ile kas ve yumuşak doku elastisitesini belirlemektir.
Dezavantajlar:Kas atrofısini engellemez,
Kas kuvveti ve dayanıklılığında artış sağlamaz.